ادبیات فارسی | دانشنامه کاملی از تحلیل شعر، سبکشناسی، تاریخ ادبیات فارسی
نثر مرسل، سبکی ساده و روان از نثر فارسی است که در دوره مغول تا صفوی رواج یافت. در این بخش از وب سایت ادبیات فارسی، به معرفی و توضیح نثر مرسل می پردازیم. با ما همراه باشید تا با این موضوع بیشتر آشنا شوید.
نثر مرسل
نثر مرسل یا همان نثر ساده، یکی از سبک های مهم نثر فارسی است که در دوره مغول تا صفوی (قرن های هفتم تا دوازدهم هجری) رواج یافت. این سبک نثر، که برخلاف نثر پیچیده و مصنوع دوره های قبل از خود است، ساده، روان و فهم پذیر است. نثر مرسل نه تنها در آثار علمی و فلسفی آن دوره جایگاه ویژه ای پیدا کرد، بلکه در نوشته های تاریخی، دینی و ادبی نیز تأثیر زیادی داشت.
ویژگی های نثر مرسل
نثر مرسل در این دوره به طور عمده به دو ویژگی برجسته شناخته می شود:
1. سادگی و روانی
نثر مرسل برخلاف نثرهای پیچیده و پر آرایه قبلی، به زبانی ساده و روان نوشته شده که فهم آن برای عموم مردم راحت تر است. استفاده از جملات کوتاه و پرهیز از اضافات باعث شده این نوع نثر برای انتقال سریع تر پیام ها مؤثرتر باشد.
2. شکستن قواعد پیچیده دستوری
نویسندگان این دوره از قواعد پیچیده دستوری که در نثرهای پیشین وجود داشت فاصله گرفتند و بیشتر بر بیان مستقیم و روشن تأکید کردند. این ویژگی به فهم بهتر متن و دسترسی بیشتر مخاطبان به آثار کمک کرد.
تحول نثر ساده
در دوره مغول، نثر فارسی تحت تأثیر فرهنگ ها و زبان های مختلف قرار گرفت. تأثیر زبان های ترکی، عربی و فارسی بر نثر مرسل (ساده) به ویژه در آثار دینی و حکومتی قابل مشاهده است. این دوران، زمانی است که نویسندگان تلاش کردند زبان ساده تری را برای ارتباط بهتر با مردم به کار ببرند.
نثر مرسل در دوره مغول
دوره مغول را می توان زمان آغاز شکل گیری نثر مرسل دانست. نویسندگان در این دوره شروع به استفاده از زبان ساده تری کردند تا بتوانند مفاهیم دینی، اخلاقی و تاریخی را به گونه ای راحت تر به مردم منتقل کنند.
نثر مرسل در دوره صفوی
در دوره صفوی، نثر مرسل به اوج خود رسید. نویسندگانی مانند جلال الدین دوانی و میرزا رشید الدین فضل الله همدانی با آثار خود نثر ساده و بی آرایه را به کار بردند و در حوزه های مختلف علمی، تاریخی و دینی گسترش دادند.
آثار برجسته نثر مرسل
- تاریخ وصاف اثر وصاف الملک: این اثر که یکی از مهم ترین منابع تاریخی در دوره مغول است، با نثری ساده و بی تکلف نوشته شده و در بیان حوادث تاریخی از زبان ساده و بدون تزئینات اضافی استفاده کرده است.
- تحفه الاحرار اثر شیخ بهایی: در این اثر، نویسنده به‌طور مستقیم و ساده از مسائل دینی و فلسفی صحبت کرده است.
- دیوان غزلیات حافظ: نثر حافظ در بسیاری از دیوان هایش ساده و روان است، به ویژه در قسمت هایی که به تبیین مفاهیم عرفانی می پردازد.
تاثیر نثر مرسل بر ادب فارسی
نثر مرسل نه تنها باعث شکوفایی نثر فارسی در این دوره شد، بلکه پایه گذار نثر مدرن فارسی گردید. استفاده از زبان ساده و فهم پذیر در دوره مغول و صفوی باعث شد که نویسندگان بعد از این دوران نیز از همین شیوه بهره برداری کنند. این سبک در دوره های بعدی به ویژه در دوران قاجار و مشروطه بیشتر رواج پیدا کرد.
نثر ساده فارسی
نتیجه گیری: نثر مرسل در دوره مغول تا صفوی به عنوان یک تحول بزرگ در نثر فارسی شناخته می شود. این سبک نثر با ساده سازی زبان و ارتباط مستقیم با مخاطب، زمینه ساز تحولات ادبی و علمی در ایران شد. نثر مرسل نه تنها در عصر خود مهم بود بلکه تأثیرات آن در دوران های بعدی هم چنان مشهود است.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
