ادبیات فارسی | دانشنامه کاملی از تحلیل شعر، سبکشناسی، تاریخ ادبیات فارسی
آرایه ادبی اغراق که از جمله آرایه های معنوی است، به بزرگ نمایی یا کوچک نمایی غیرواقعی یک ویژگی، رویداد یا حالت گفته می شود. در این بخش از وب سایت ادبیات فارسی، به معرفی و توضیح آرایه ادبی اغراق می پردازیم. با ما همراه باشید تا با این موضوع بیشتر آشنا شوید.
آرایه ادبی اغراق چیست
آرایه ادبی اغراق یکی از آرایه های مهم و کاربردی در ادبیات فارسی است. اغراق یعنی بزرگ نمایی یا کم نمایی بیش از حد واقعیت برای تأثیر گذاری بیشتر بر مخاطب. هدف از به کار بردن اغراق، ایجاد تأکید، هیجان و تصویرسازی ذهنی قوی است.
آرایه اغراق
اگر موضوعی را آن قدر بزرگ یا کوچک نشان دهیم که از حد معمول فراتر رود، از اغراق استفاده کرده ایم. به بیان ساده تر، اغراق یعنی بزرگ نمایی شاعرانه یا نویسندگانه.
آرایه اغراق مثال
چنان گریه کرد که دریا خشک شد.
با یک نگاه دل همه را برد.
از شدت خستگی، استخوان هایش خاک شد.
این جملات نمونه هایی از اغراق هستند که احساس یا وضعیتی را بیش از حد معمول بیان کرده اند.
انواع آرایه اغراق
انواع آرایه ادبی اغراق:
1. اغراق مثبت
بزرگ نمایی در جهت تقویت صفت یا ویژگی
مثال: صدایش کوه را می لرزاند.
2. اغراق منفی
کوچک نمایی یا کم نمایی شدید
مثال: حتی سایه اش هم جرئت نداشت نزدیک شود.
3. اغراق خیالی
ورود به دنیای غیرممکن و فانتزی
مثال: با یک پرواز به ماه رسید.
فرق آرایه اغراق و مبالغه
مبالغه نوعی از اغراق است که هنوز تا حدی باور پذیر است، در حالی که اغراق می تواند به شکل غیرواقعی یا حتی خیالی نیز بیان شود. به طور کلی:
اغراق: بزرگ نمایی یا کم نمایی افراطی و گاه غیرممکن
مبالغه: بیان اغراق آمیز اما هنوز تا حدی قابل قبول
غلو: شدیدترین شکل اغراق که عقل و منطق را کاملاً کنار می گذارد
مثال برای مبالغه:
صد بار گفتم، گوش نمی کنی (واضح است که صد بار نگفته، اما باور پذیر است)
مثال برای غلو:
آن قدر دوید که به آسمان رسید (کاملاً دور از واقعیت)
آرایه اغراق در شعر
شعر فارسی پر است از نمونه های اغراق که باعث تصویرسازی، عاطفه و زیبایی بیشتر شعر شده است.
نمونه ای از حافظ:
به یاد چشم تو خود را هزار پاره کنم
(اغراق در شدت دلبستگی و اندوه عاشق)
نمونه ای از فردوسی:
زمین را به تندی بلرزاندی
جهان را به هیبت بترساندی
(اغراق در توصیف قدرت قهرمان)
آرایه اغراق در نثر
در نثر ادبی، به ویژه نثر داستانی، اغراق یکی از ابزارهای مهم برای برجسته سازی احساسات، ویژگی ها یا موقعیت های شخصیت هاست. در افسانه ها، قصه های عامیانه و متون حماسی، اغراق به وفور دیده می شود.
مثال از نثر داستانی:
پیرزن آن قدر سالخورده بود که خودش تولد ماه را به یاد داشت!
آرایه اغراق در ادبیات
ادبیات کودک بدون اغراق جذابیتی ندارد کودکان با تخیل و دنیای فانتزی ارتباطی عمیق دارند و اغراق ابزار مناسبی برای برقراری این ارتباط است.
مثال:
گربه ای که با یک عطسه خانه را ویران کرد
آرایه ادبی اغراق
استفاده هنرمندانه از اغراق می تواند مخاطب را تحت تأثیر قرار دهد. در فن خطابه، تبلیغات، شعر آیینی و حتی روزنامه نگاری، اغراق ابزاری است برای ایجاد تأثیر گذاری بیشتر.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
ویژگی های آرایه تناسبآرایه مراعات نظیرآرایه ادبی اسلوب معادله
