ادبیات فارسی | دانشنامه کاملی از تحلیل شعر، سبکشناسی، تاریخ ادبیات فارسی
نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی، انقلابی بزرگ در دنیای ادبیات ایران به وجود آورد. در این بخش از وب سایت ادبیات فارسی، به معرفی و توضیح زندگی نامه نیما یوشیج می پردازیم. با ما همراه باشید تا با این موضوع بیشتر آشنا شوید.
نیما یوشیج کیست
نام کامل: علی اسفندیاری
نام هنری: نیما یوشیج
لقب: پدر شعر نو فارسی
تاریخ تولد: ۲۱ آبان ۱۲۷۶ خورشیدی (۱۱ نوامبر ۱۸۹۷ میلادی)
محل تولد: یوش، نور، استان مازندران، ایران
تاریخ درگذشت: ۱۳ دی ۱۳۳۸ خورشیدی (۳ ژانویه ۱۹۶۰ میلادی)
ملیت: ایرانی
زبان آثار: فارسی
تحصیلات: مدرسه کاتولیک سن لویی تهران
سبک ادبی: بنیان گذار شعر نو (سبک نیمایی)
شغل: شاعر، نویسنده، آموزگار
همسر: عالیه جهانگیر
فرزند: شراگیم اسفندیاری (شراگیم یوشیج)
علت مرگ: بیماری ذات الریه
ویژگی برجسته: گسستن از سنت های شعر کلاسیک فارسی و ارائه ی ساختاری نو در شعر معاصر ایران
نیما یوشیج قرن چند است
نیما یوشیج شاعر معاصر ایران است که در قرن چهاردهم هجری شمسی (قرن بیستم میلادی) زندگی و فعالیت داشته است. او متولد سال ۱۲۷۶ خورشیدی (قرن سیزدهم شمسی) است اما بخش عمده فعالیت ادبی و فرهنگی اش مربوط به نیمه اول قرن چهاردهم شمسی می باشد.
بیوگرافی نیما یوشیج
نیما یوشیج در ۲۱ آبان ۱۲۷۶ خورشیدی (۱۱ نوامبر ۱۸۹۷ میلادی) در روستای یوش، واقع در حوالی رشته کوه البرز و در نزدیکی شهر نور در استان مازندران به دنیا آمد. پدرش ابراهیم خان اعظام السلطنه بود که به کشاورزی و دامداری مشغول بود. اولین آموزگار نیما، پدرش بود که به او مهارت هایی مانند سوار کاری، تیر اندازی و زندگی روستایی را آموزش داد.
نیما ابتدا خواندن و نوشتن را نزد آخوند روستا فرا گرفت، اما به دلیل رفتار نامناسب معلمش رضایت چندانی نداشت. در یازده سالگی به همراه خانواده به تهران آمد و تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان حیات جاوید آغاز کرد، اما پس از مدتی به مدرسه سن لویی منتقل شد.
در آنجا زیر نظر معلمش نظام وفا که خود شاعری نام آشنا بود، به شعر سرودن تشویق شد. نیما یوشیج، شعر بلند (افسانه) را که به عنوان نقطه شروع شعر نو فارسی شناخته می شود، به نظام وفا تقدیم کرده است.
نیما یوشیج بیوگرافی
نیما یوشیج در سال ۱۲۹۸ و در سن ۲۲ سالگی وارد وزارت مالیه شد. دو سال بعد، به دلیل گرایش به مبارزه مسلحانه علیه حکومت قاجار، اقدام به تهیه اسلحه کرد تا به نهضت جنگل و نیروهای میرزا کوچک خان جنگلی ملحق شود و در جنگ های آن شرکت کند؛ اما بعدتر از این تصمیم صرف نظر نمود.
از نظر سیاسی، نیما گرایش های چپ گرایانه داشت و به صورت قلمی با نشریه (ایران سرخ) که یکی از نشریات حزب کمونیست ایران بود همکاری می کرد. او در سال ۱۳۰۰ نام خود را که علی اسفندیاری بود به نیما که معنای کمان بزرگ دارد تغییر داد و پس از سرودن شعر افسانه در دی ماه ۱۳۰۱، آثارش را با این نام امضا کرد و این شعر را به معلمش تقدیم نمود.
زندگی نامه نیما یوشیج
در سال ۱۳۱۷، او به هیئت تحریریه مجله موسیقی پیوست و در کنار چهره های شاخصی مانند محمد ضیاء هشترودی، عبدالحسین نوشین و صادق هدایت فعالیت های مطبوعاتی انجام داد. در این دوره، دو شعر برجسته اش با عنوان های غراب و ققنوس منتشر شد و مقاله ای مفصل به نام ارزش احساسات در زندگی هنر پیشگان نیز به چاپ رساند.
نیما در ۲۳ سالگی نخستین شعر بلند خود، مثنوی قصه رنگ پریده، را سرود.
انتشار آثار نیما واکنش هایی را در پی داشت؛ برخی شاعران سنتی و سبک کهن مانند ملک الشعرای بهار و مهدی حمیدی به نقد او پرداختند و حتی تعدادی از شاعران قدیمی تر، با رفتارهایی توأم با تمسخر و آزار نسبت به او واکنش نشان دادند.
نیما یوشیج زندگی نامه
نیما در دوران جوانی دلباخته دختری شد که اعتقادات مذهبی شان تفاوت داشت و این عشق به ازدواج ختم نشد. پس از مدتی، عاشق دختری روستایی به نام صفورا شد، اما او حاضر نشد به شهر بیاید و همین موضوع باعث پایان این رابطه شد.
در ششم اردیبهشت ۱۳۰۵، نیما یوشیج با عالیه جهانگیری، دختر میرزا اسماعیل شیرازی و خواهرزاده جهانگیر خان صور اسرافیل، ازدواج کرد تا ذهنش را از آشفتگی ها رها سازد. تنها یک ماه بعد از ازدواج، پدر نیما، ابراهیم نوری، درگذشت و نیما بیشتر وقتش را در تنهایی به سرودن شعر اختصاص داد.
همسر او که مدیر مدرسه ای بود، در سال ۱۳۰۷ به بابل منتقل شد و نیما به همراهش به آنجا رفت؛ بعد از گذشت یک سال، آنها به رشت نقل مکان کردند. علی‌رغم سواد و ذوق عالیه، او از بی کاری و نداشتن موقعیت و درآمد نیما ناراضی بود و این باعث شد که گاهی نیما را سرزنش کند.
بعد از شانزده سال زندگی مشترک، در سال ۱۳۲۱، نیما و عالیه صاحب پسری شدند که نامش را شراگیم گذاشتند. این فرزند نیما در حال حاضر در آمریکا زندگی می کند.
عکس همسر نیما یوشیج
فرزند نیما یوشیج
شراگیم یوشیج تنها فرزند نیما یوشیج و همسرش عالیه خانم است. او سال ها بعد از درگذشت پدر، نقش مهمی در نگهداری، باز نشر و معرفی آثار نیما به جامعه ادبی ایران داشت.
سبک نیما یوشیج
نیما یوشیج به عنوان پایه گذار سبک نو در شعر فارسی شناخته می شود. از مهم ترین ویژگی های شعر او می توان به حساسیت نیما نسبت به مسائل اجتماعی اشاره کرد؛ بسیاری از آثار او بازتابی از دردها و مشکلات مردم هستند. علاوه بر این، طبیعت جایگاه خاصی در اشعار نیما دارد و فضای بکر و زیبای شمال ایران را در شعرهایش می توان به وضوح مشاهده کرد.
یکی دیگر از خصوصیات برجسته شعر نیما، بهره گیری از زبان محاوره و اصطلاحات محلی است. او حتی کلماتی از گویش مازندرانی مانند اوجا و سیولیشه را در اشعارش به کار برده است.
شایان ذکر است که اشعار نیما وزن دارند و این وزن همانند وزن عروضی شعرهای سنتی است، اما تفاوت اصلی در این است که طول مصرع ها در شعر نیمایی با هم برابر نیستند، برخلاف شعر کلاسیک که مصرع ها معمولاً طول یکسان دارند.
آثار نیما یوشیج
نخستین اثر منظوم نیما یوشیج، منظومه ای با عنوان قصه رنگ پریده بود که در قالب مثنوی سروده شد. پس از آن، نیما اثر مهم و تاثیرگذار افسانه را خلق کرد؛ اثری که سرشار از حال و هوای رمانتیک بود. انتشار افسانه واکنشی تند در فضای ادبی آن دوره برانگیخت و موجی از بحث و انتقاد در میان شاعران و منتقدان به راه انداخت.
اشعار نیما یوشیج
نیما یوشیج، بنیان گذار شعر نو فارسی، مجموعه ای از اشعار را با زبان و ساختاری متفاوت از شعر سنتی فارسی خلق کرد. او با سرودن شعر بلند افسانه مسیر جدیدی را در ادبیات فارسی گشود که از قافیه پردازی های سنتی فاصله گرفت و به بیان احساسات، طبیعت گرایی و مسائل اجتماعی و انسانی نزدیک شد.
از جمله شعرهای معروف او می‌توان به ققنوس، غراب، خانه ی سریویلی، تو را من چشم در راهم و داروگ اشاره کرد. این اشعار اغلب دارای وزن عروضی هستند اما با قافیه پردازی و نحوی نوین، تجربه ای تازه در شعر معاصر فارسی فراهم آورده اند.
اشعار طبری نیما یوشیج
نیما یوشیج علاوه بر سرایش شعر به زبان فارسی معیار، به زبان مادری اش یعنی زبان طبری (مازندرانی) نیز شعر گفته است. اشعار طبری نیما بیشتر رنگ و بوی بومی دارند و ریشه در زندگی روستایی، آداب و رسوم منطقه ی یوش دارند.
مهم ترین این اشعار در مجموعه ای با عنوان روجا منتشر شده اند. در این اشعار، نیما با بهره گیری از لحن و واژگان محلی، به بازتاب احساسات، طبیعت کوهستان، و گاه مسایل اجتماعی پرداخته است. شعرهای طبری نیما از جنبه ی زبان شناسی و فرهنگ نگاری بومی نیز دارای ارزش فراوانی هستند.
برشی از شعر نیما یوشیج
شعر خانه ام ابری ست یکی از آثار مشهور نیما یوشیج است که پس از انتشار، توجه زیادی را به خود جلب کرد. این شعر نشان داد که شعر نو یک جریان گذرا نیست، بلکه راهی تازه و جدی در ادبیات است. با وجود ظاهر ساده، مضمون آن بیانگر اندوه و فضای سنگین روزگاری است که احتمالاً به سال های خفقان آور دهه ۱۳۳۰ اشاره دارد. این اثر، تداوم نگاه نوگرای نیما را اثبات کرد و منتقدان را به انتظار شعرهای بعدی او نشاند.
کتاب های نیما یوشیج
| عنوان کتاب | نوع اثر | توضیحات |
|---|---|---|
| افسانه | شعر بلند | اولین شعر نو فارسی که مسیر تازه‌ا ی در ادبیات معاصر گشود. |
| ققنوس | شعر نمادین | شعری تمثیلی با درون مایه رهایی، مرگ و باززایی. |
| منظومه غراب | شعر داستانی | اثری روایی با عناصر اجتماعی و تصویرسازی قوی. |
| خانه‌ی سریویلی | شعر کوتاه | نماینده سبک تصویری و تخیلی نیما. |
| داروگ | شعر نمادین | از معروف‌ترین اشعار اجتماعی نیما درباره امید و انتظار. |
| روجا | مجموعه شعر طبری | اشعاری به زبان طبری (مازندرانی) با فضای بومی و حسی. |
| کلیات نیما یوشیج | مجموعه آثار | گرد آوری کامل اشعار نیما به کوشش سیروس طاهباز، همراه با یادداشت ها. |
در طول زندگی ادبی نیما یوشیج، آثار متعددی از او منتشر شد یا پس از درگذشتش به چاپ رسیدند. این ها مهم ترین کتاب هایی که اشعار یا نوشته های خود نیما را در بر دارند هستند.
بهترین کتاب نیما یوشیج
کتاب افسانه از نخستین نمونه های شعر نو در زبان فارسی به شمار می‌رود که نیما یوشیج آن را در سال ۱۳۰۱ سرود. نخستین انتشار این اثر در روزنامه ی قرن بیستم به سر دبیری میرزاده عشقی صورت گرفت. سال ها بعد نیما این منظومه ی نو پردازانه را تکمیل کرد و سرانجام در سال ۱۳۲۹، این مجموعه در قالب کتابی ۴۵ صفحه ای، به همت احمد شاملو و توسط انتشارات علمی به چاپ رسید.
کتاب افسانه نیما یوشیج
افسانه از لحاظ محتوایی و شکلی، اثری پیشگام و جریان ساز در شعر معاصر فارسی به حساب می آید. این اثر نقطه ی عطفی در گذار از شعر سنتی به شعر نو بود و نیما در آن، اصول و بنیان های سبک تازه ای را بنیان نهاد که بعدها به عنوان شعر نو شناخته شد.
مرگ نیما یوشیج
نیما یوشیج، بنیان گذار شعر نو فارسی، در واپسین سال های عمر خود با بیماری ذات الریه دست و پنجه نرم می کرد. سرمای شدید زادگاهش، روستای کوهستانی یوش، حال او را وخیم تر کرد. با وخامت اوضاع، او را برای درمان به تهران منتقل کردند، اما تلاش پزشکان برای نجاتش موثر واقع نشد. سرانجام، این شاعر نوگرای ایرانی در سکوت و غربت درگذشت و جامعه ادبی ایران را در سوگ فرو برد.
تاریخ مرگ نیما یوشیج
نیما یوشیج در روز سیزدهم دی ماه سال ۱۳۳۸ هجری شمسی چشم از جهان فرو بست. مرگ او پایان زندگی شاعری بود که انقلابی در ساختار شعر فارسی ایجاد کرده بود. این تاریخ نه تنها زمان درگذشت یک شاعر، بلکه نقطه عطفی در تاریخ ادبیات معاصر ایران به شمار می رود.
علت مرگ نیما یوشیج
علت درگذشت نیما یوشیج بیماری ذات الریه اعلام شد. سرمای شدید منطقه یوش، که زادگاه او بود، زمینه ساز بروز این بیماری در بدن او شد. علی رغم انتقال به تهران و آغاز روند درمان، تلاش ها برای بهبودی بی نتیجه ماند و بیماری بر پیکر ضعیف او غلبه کرد.
قبر نیما یوشیج
در ابتدا پیکر نیما یوشیج در امامزاده عبدالله تهران به خاک سپرده شد، اما او در وصیت نامه اش درخواست کرده بود که پس از مرگ، در زادگاهش دفن شود. سال‌ها بعد، در سال ۱۳۷۲، پیکر او به روستای یوش منتقل شد و اکنون در حیاط خانه اش، کنار مزار خواهرش بهجت الزمان اسفندیاری و سیروس طاهباز، نویسنده و پژوهشگر ادبی، آرام گرفته است. این خانه اکنون به عنوان یک مکان فرهنگی و زیارتی برای علاقه مندان به شعر نو شناخته می شود.
خانه نیما یوشیج
خانه نیما در روستای یوش، بنایی تاریخی مربوط به دوران قاجار است. این خانه با معماری بومی و اصیل خود، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد. در حال حاضر، بازدید از این مکان برای علاقه مندان و عموم مردم آزاد است.
بزرگداشت نیما یوشیج
هر سال در تاریخ ۲۱ آبان ماه، سالروز تولد نیما یوشیج، مراسم بزرگداشتی برای پاسداشت جایگاه او در شعر و ادبیات فارسی برگزار می شود. این مراسم با حضور اهالی فرهنگ در تهران و زادگاهش یوش برگزار می گردد.
نیما یوشیج و احمد شاملو
احمد شاملو از نخستین شاعرانی بود که نو گرایی نیما یوشیج را ستود و راه او را با جدیت ادامه داد. او با تأکید بر جنبه های انسانی و اجتماعی شعر، سبک نیمایی را به شعر سپید گسترش داد. شاملو نیما را بنیان گذار شعر معاصر ایران می دانست، هرچند در برخی جنبه های زبانی و بیانی راهی مستقل در پیش گرفت.
نیما یوشیج و جلال آل احمد
جلال آل احمد، هر چند بیشتر در حوزه نثر و نقد اجتماعی شناخته می شود، اما در مقالات و نقدهای ادبی خود به نقش تحول ساز نیما یوشیج در شعر فارسی اشاره کرده است. او نیما را نماد تجدد ادبی در ایران می دانست و از تلاش او برای فاصله گرفتن از سنت کهن شعر فارسی حمایت می کرد.
نیما یوشیج و سهراب سپهری
سهراب سپهری با آن که شاعری فلسفی و طبیعت گرا بود، اما وام دار تحولی است که نیما در وزن، زبان و محتوای شعر فارسی ایجاد کرد. او در ساختار شعری از قالب های نیمایی بهره برد، هرچند از نظر محتوایی راهی شخصی تر و عرفانی تر در پیش گرفت.
نیما یوشیج و شهریار
شهریار در دوران حیات نیما از محبوب ترین شاعران سنتی سرا بود، اما با این حال نسبت به نو آوری های نیما بی اعتنا نبود. گرچه خودش در قالب های کلاسیک باقی ماند، ولی در برخی از آثارش مانند منظومه حیدر بابایه سلام ردپایی از نگاه نوگرایانه نیما دیده می شود.
نیما یوشیج و بهمن محصص
بهمن محصص، نقاش، مجسمه ساز و نویسنده ی روشنفکر، در نقدها و نوشته های هنری خود بارها از تأثیر نیما بر هنر مدرن ایران سخن گفته است. محصص، نیما را نه فقط شاعر، بلکه یک متفکر هنری می دانست که با شعر خود افق های نوینی در ادبیات و حتی در هنرهای تجسمی گشود.
نیما یوشیج و اخوان ثالث
مهدی اخوان ثالث از مهم‌ترین شاعران معاصر ایران به حساب می‌آید که بیشتر اشعار خود را در قالب نیمایی سروده است. مهدی اخوان ثالث، علاوه بر تسلط به قالب نیمایی، نیما یوشیج را از نزدیک می‌شناخت. او در کتاب عطا و لقای نیما یوشیج به شعر نو و اشعار نیما یوشیج می‌پردازد و نقش او را در ادبیات معاصر ایران بررسی می‌کند.
نیما یوشیج و نقد ادبی
نوآوری نیما یوشیج در شعر فارسی به شیوه های مختلفی توصیف می شود. برخی نوآوری او را می ستایند و برخی دیگر زبان به انتقاد می گشایند. به همین دلیل، نقدی جامع و منصفانه درباره ی نقش نیما یوشیج با اهمیت به نظر می رسد. ایرج پارسی نژاد در کتاب نیما یوشیج و نقد ادبی سعی کرده است تا نظرات نیما یوشیج را در زمینه ی نقد ادبی بررسی کند.
کتاب زندگینامه نیما یوشیج
مصطفی اسلامیه، نویسنده ی کتاب زندگینامه ی نیما یوشیج، تلاش کرده است تا به جنبه های مختلف زندگی نیما یوشیج بپردازد. او در این کتاب زندگی خصوصی و سیاسی نیما یوشیج را بررسی کرده است. همچنین این اثر سالنامه ای از زندگی نیما یوشیج را در خود جای داده که شما می توانید از این طریق بفهمید که نیما یوشیج اشعار مهم خود را در چه سال هایی سروده است.
نیما یوشیج
نیما یوشیج نه تنها بنیان گذار شعر نو در ایران بود، بلکه با اندیشه ای پیشرو، زبانی تازه، و نگاهی اجتماعی و انسانی، مسیر تازه ای در ادبیات فارسی گشود. آثار او الهام بخش نسل های بعدی شاعران شدند و تا امروز نیز در ذهن و زبان دوستداران شعر ماندگار مانده اند. بررسی زندگی و آثار نیما، تنها مطالعه ای بر یک شاعر نیست، بلکه نگاهی است به تحول فرهنگی و زبانی یک ملت. بی تردید، شناخت نیما یوشیج برای هر علاقه مند به ادبیات فارسی، گامی ضروری در درک شعر معاصر است.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
